De stem van hun lichaam

Katholiek Nieuwsblad

Jacobien Doornbos – Borstkanker leidt tot bezinning

Borstkanker. Een op de negen vrouwen wordt ermee geconfronteerd. Fotografe en journaliste Marlies Bosch kreeg de ziekte ook. In haar pas verschenen boek ‘de stem van hun lichaam’ vertellen vrouwen over hun ervaringen met borstkanker.

Marlies Bosch publiceerde eerder ‘het leven van mijn borsten’, een fotoboek over haar eigen borstkankerproces. Daarin nodigde ze mensen uit om te reageren eigen ervaringen met borstkanker te delen voor het recent verschenen boek. Ze kreeg uiteindelijk honderd reacties uit zowel Nederland als België.

Jaarlijks zijn er twaalfduizend vrouwen die borstkanker krijgen. Dat betekent dat één op de negen vrouwen met de ziekte wordt geconfronteerd. ‘Je hebt veel over je leven te zeggen, maar kanker overkomt je’, vertelt Marlies. Mensen reageren verschillend als ze de diagnose borstkanker krijgen. De ene vrouw berust erin, de andere vrouw vecht er tegen. Marlies: ‘Een vrouw die in haar ziekte berust, kan de ziekte zien als einde van haar levensverhaal. Ze gelooft dat God haar komt halen.’ Andere vrouwen ‘knokken’ tegen hun ziekte. Vechten kan de levensduur wat verlengen. Marlies: ‘De vraag blijft natuurlijk wel of dat door het vechten komt of door de medische behandelingen.’

Bezinning

Borstkanker verandert je leven. Het zet je stil en volgens Marlies is het ook een moment van bezinning. ‘Je gaat je afvragen wat echt belangrijk in je leven is, wie je vrienden zijn en hoe je verder gaat. Bewuster leven’, zo vat ze de veranderingen samen. Toen Marlies Bosch borstkanker kreeg, ontdekte zij hoe erg ze het mediteren had gemist. ‘Ik heb bij de Dominicanessen in Nijmegen op kostschool gezeten, waar ik altijd mediteerde. Maar op een gegeven moment is dat vervlakt.’ Ze weet niet precies waardoor. De drukte en stress van tegenwoordig hebben er volgens haar mee te maken dat mediteren niet meer zo gebruikelijk is in vergelijking met vroeger. Marlies houdt van reizen en haar ontmoetingen met boeddhistische nonnen in India en Nepal zorgden ervoor dat meditatie weer een belangrijkere plaats in haar leven heeft gekregen. ‘Mediteren helpt mij om rust te vinden’, vertelt Marlies. Volgens haar geeft het boeddhisme een handreiking voor meditatie in de praktijk. Ze noemt als voorbeeld dat er tegenwoordig steeds minder mensen in een contemplatieve kloostergemeenschap leven waar mediteren de dagelijkse gang van zaken is. Ze ziet de handreiking van het boeddhisme als aanvulling op het katholieke geloof.

In de interviews die Marlies voor haar boek afnam, vroeg ze ook naar spirituele veranderingen die de vrouwen ervaren door hun borstkankerproces. De reacties lopen erg uiteen, omdat niet elke geinterviewde gelovig is. Zo zegt een vrouw: ‘Ik heb even gedacht dat het einde nabij was en ik realiseerde me later dat ik mazzel heb gehad. Daarboven zit toch echt iemand die gedacht heeft: die kanker kapselen we helemaal in.’ Volgens Marlies gaan sommige gelovige vrouwen vaker bidden tijdens hun ziekte. Maar dat zorgt niet altijd voor kracht en steun. Een geinterviewde verwoordt haar ervaring als volgt: ‘Soms had ik steun aan mijn geloof, maar op andere momenten niet. Als je ziek op bed ligt, heb je veel tijd om na te denken. Dan begin je toch te bidden en je filosofeert wat. Maar dat ik er echt houvast aan heb, nee.’

Openheid

Borstkanker roept zingevingsvragen op bij de vrouwen die het treft. Daarom is het heel belangrijk aandacht te hebben voor de zieke vrouw. ‘Weinig mensen hebben de moed erover te praten, terwijl dat zo belangrijk is’, legt Marlies Bosch uit. Volgens haar speelt angst een grote rol. ‘Mensen weten niet wat ze kunnen zeggen, dus vermijden ze de confrontatie.’ Vrouwen met borstkanker kunnen zich daardoor erg eenzaam voelen in hun ziekte. Ze noemt de situatie van een borstkankerpatiënt die tijdens het boodschappen doen merkt dat bekenden snel een ander pad ingaan, om het contact te vermijden. Marlies Bosch denkt dat behalve angst ook een gebrek aan toerusting een rol speelt in het niet in gesprek gaan met borstkankerpatiënten.

Ze ziet daarom een belangrijke taak voor de parochies. ‘Zij kunnen bijvoorbeeld een gespreksgroep voor parochianen starten waarin kanker en de daarbij horende gevoelens en emoties een plek krijgen. Kanker is een ziekte waar je tegenwoordig steeds vaker over hoort’, zegt Marlies terwijl ze haar standpunt verder uitlegt. ‘Een vrouw met borstkanker heeft juist zo’n behoefte aan diepgang in het gesprek. Ze wordt geconfronteerd met zaken van leven en dood. Vraag daarom of ze bang is voor de dood en wat ze zich voorstelt van het leven na de dood.’ Als de zieke vrouw geen aandacht krijgt in de parochie, zal ze die ergens anders zoeken volgens Marlies. Zo zal de vrouw misschien niet meer naar de Kerk gaan, maar dat betekent niet dat ze haar geloof links laat liggen. Ze is er dan thuis wel mee bezig.