Vrouwengevangenis USA

Jacques Geluk in Haagsche Courant 29/06/2004

Interview naar aanleiding van het boek van Wally Lamb met verhalen van vrouwen die leven in de gevangenis in York.

De vrouwen van Marlies Bosch

Marlies Bosch wil praten over de vrouwen in de gevangenis van York in de Amerikaanse staat Connecticut, wier aangrijpende verhalen nu ook in het Nederlands in boekvorm zijn verschenen en aan wie zij (binnenkort weer) workshops gaat geven over het aanleren van zelfvertrouwen. “Ik ben nu aan het kijken of ik in Nederlandse gevangenissen met vrouwen kan werken, ik ben benieuwd wat de mogelijkheden zijn.”Bosch is fotografe en journaliste, die vooral actief is voor het bisdom Groningen en het bisdomblad. “Ik reis verder heel veel. Ik ga drie keer per jaar naar de Verenigde Staten, maar ook naar Sri Lanka, Cura?ao. Overal waar ik kom probeer ik projecten te doen. Ik ben tien jaar lang co?rdinator geweest van een stichting voor vrouwen met gynaecologische klachten en heb daardoor kunnen werken met vrouwengroepen overal ter wereld. Vorig jaar heb ik in voormalig Joegoslavi? trainingen gegeven aan o.a. vrouwen die verkracht zijn tijdens de oorlog. Terwijl zelfhulpgroepen in Nederland op hun retour zijn, beginnen ze er daar mee. In Ladakh geef ik aan Tibetaanse nonnen ’train de trainer’-workshops over gezond ouder worden, conflicthantering en het rendabel maken van kloosters.”
Bosch is ook kunstenares. “Ik schilder Tibetaanse nonnen. De schilderijen verkoop ik ten behoeve van projecten in India.”
Marlies Bosch heeft vroeger in het onderwijs gezeten. De didactiek, de kunst van het onderwijzen, heeft bijgevolg geen geheimen voor haar. “En ik heb heel wat trainingen gevolgd en daarna gegeven. Ik probeer nu een training te ontwikkelen waarmee allochtone vrouwen kunnen worden bereikt.”
Ze begint zelf over de link met het Correctional Institute in York. “Een vriendin, Jan Willis, had het boek ‘Dreaming me’ geschreven en was daarover ondervraagd door het weekblad Time. Joe Lea, leerkracht aan de gevangenisschool in York, las dat interview en bedacht dat Jan, als (zwarte) bekendheid en als doorgeefluik naar de maatschappij, misschien
iets kon doen in York. Zij heeft alles meegemaakt. De Ku Klux Klan en de demonstratie met ds. Martin Luther King in Birmingham. Ze is professor in het boeddhisme en zou iets kunnen betekenen voor de gedetineerde vrouwen die de gevangenisschool bezoeken. We zijn samen workshops gaan geven en Joe vond het fantastisch. ’s Morgens las Jan voor, ’s middags was er een workshop, waarbij de vrouwen meditatieve schrijfoefeningen deden en leerden visualiseren rond het thema
angst. Ze vroegen ons terug te komen en dat hebben we jarenlang gedaan. We leerden ze te visualiseren dat ze al hun shit in een ballon in hun hoofd stoppen en die vervolgens laten wegvliegen. Dat vulden ze op hun eigen manier in. Een vrouw visualiseerde dat ze alle ellende in de afvalbak stopte, die ze elke avond buiten haar cel moest zetten. Zij was het kwijt.
Andere vrouwen leerden stilte te vinden door het geluid buiten te zetten.”

 

De schrijver Wally Lamb, wiens boeken ‘Vergeef me’ en ‘Walvismuziek’ dankzij opname in de boekenclub van Oprah Winfrey bestsellers werden, werd gevraagd een cursus creatief schrijven te geven in de gevangenisschool. “Wally is een schat van een man. De verhalen in het boek ‘Van binnen uit geschreven’ zijn onder zijn leiding ontstaan. In eerste instantie kwamen veel vrouwen naar zijn les omdat hij beroemd was. Hij wilde terugkomen, maar alleen voor de vrouwen die een essay zouden schrijven. Met die vijftien gemotiveerde vrouwen, van de zestienhonderd gevangenen in York, is hij aan de slag gegaan.” Bosch vertelt hoeveel moeite de vrouwen ermee hadden Wally te vertrouwen en hun verhaal op te schrijven.

Wally Lamb

Voorlezen

“Dat veranderde langzaam. De vrouwen hebben geleerd dat ze niemand mochten vertellen wat ze hebben gedaan. Nu moesten ze het van die
vreemde snoeshaan opschrijven en voorlezen. Alleen Barbara Parsons Lane liet haar verhaal voorlezen, ze kon het zelf niet, maar als iemand anders het voorlas kon ze het verwerken. In eerste instantie zouden de verhalen alleen intern worden uitgegeven. Maar Wally kwam bij zijn uitgeefster voor een ander boek. Hij liet haar trots een aantal van de verhalen van zijn vrouwen lezen, waarop zijn uitgeefster zei: ‘Maken we een boek?’ en toen kwam alles in een stroomversnelling. Wally kreeg toestemming van de vrouwen om hun verhalen te redigeren en in een boek te plaatsen, maar de directie van de extra beveiligde gevangenis werkte tegen. Want over je misdaad mag je niet schrijven – wat ze ook nauwelijks hebben gedaan – en je mag er niet aan verdienen. Nadat alle vrouwen – maar ook schrijfster Dale Griffith, die sinds 1994 lesgeeft aan de school, Wally Lamb en een blijf-van-mijn-lijfhuis – 5600 dollar hadden ontvangen, kwamen deurwaarders naar al vrijgelaten vrouwen en degenen die nog zitten om hen de kosten van hun verblijf in de gevangenis in rekening te brengen. De tot levenslang veroordeelde Bonnie zou bijna een miljoen moeten betalen. De vrouwen waren bang, maar Wally is een offensief begonnen. Barbara Lane heeft onverwacht de door Paul Newman ingestelde PEN Award gekregen voor de literaire kwaliteiten van haar verhaal in ‘Van binnen uit geschreven’. Uiteindelijk hebben de vrouwen ieder 500 dollar moeten betalen, dat ten goede komt aan het project, maar toen Wally terug wilde gaan naar de gevangenisschool bleek de schrijfklas te zijn opgeheven en hadden de vrouwen al hun diskettes moeten inleveren. Ook ik was eruit gegooid”, vertelt Marlies Bosch. Heel kort geleden is alles goedgekomen. De vrouwen krijgen intussen ook auteursrechten, want het boek verkoopt uitstekend. Niet verwonderlijk, want de waar gebeurde verhalen zijn ontroerend, meeslepend en zelfs spannend. Ze
geven een indruk van de vaak afschuwelijke omstandigheden waaronder de
vrouwen tot hun daad zijn gekomen en hoe ze de kracht hebben gevonden hun leven opnieuw zin te geven. Bosch kan er over blijven vertellen, maar nu is het woord aan de vrouwen zelf.
Wally Lamb: ‘Van binnen uit geschreven’. Uitgever Mouria.
Prijs ? 19,90.

 

Vergevingsdans vrouwen in gevangenis van York